Human Planet 2 Deserts - Life in the ...

Human Planet 2 Deserts - Life in the Furnace, human planet (planeta ludzi)

s [ Pobierz całość w formacie PDF ]
{65}{209}Tylko jedna istota|opanowała każdy zakštek ziemi.{240}{310}Tš istotš jestemy my.{382}{530}Na całym wiecie wykorzystujemy|swš pomysłowoć, by przeżyć w dziczy,{538}{662}z dala od wielkich miast,|twarzš w twarz z surowš naturš.{692}{771}Oto Planeta Ludzi.|W tłumaczeniu titi.{1113}{1216}Pustynie sš najgorętszymi|i najbardziej suchymi miejscami na Ziemi.{1244}{1323}Pokrywajš 1/3 stałego lšdu.{1366}{1451}Nietóre nie znajš deszczu.{1556}{1624}Bez jedzenia możemy przeżyć 2 miesišce,{1664}{1730}podczas gdy bez wody - tylko kilka dni.{1791}{1909}Jako dzieci spędzamy 9 miesięcy|otoczeni płynami w łonie matki.{1949}{2071}Ale narodziny wypychajš nas|z tego luksusowego wodnego wiata.{2345}{2381}Od tej chwili{2384}{2486}poszukiwanie wody okrela życie|każdego dziecka pustyni.{2521}{2594}Ale jako, na tej bezlitosnej ziemi{2597}{2697}przeżywa 300 milionów|niesamowitych ludzi.{2719}{2812}Oto ich niezwykłe historie.{3284}{3409}PUSTYNIE|ŻYCIE W PIECU{3577}{3669}Sahara jest największš|ziemskš pustyniš.{3799}{3877}Ma wielkoć Stanów Zjednoczonych,{3880}{4024}a jej wyschnięte wnętrze umie rozpętać|najsilniejsze burze piaskowe na tej planecie.{4149}{4273}Morderczy wiatr formuje|miliardy ziarenek piasku{4276}{4339}w olbrzymie ciany.{4360}{4435}Ich wysokoć przekracza 5 tys. metrów,{4438}{4538}dziesięć razy więcej, niż wysokoć|Empire State Building,{4541}{4610}a pokrywajš powierzchnię|o wielkoci Wielkiej Brytanii.{4904}{5044}Przez tę burzę piaskowš w Mali|przedziera się szesnastoletni Mamadou.{5080}{5226}Jest pasterzem bydła; trzy dni temu|opucił dom, by znaleć wodę dla krów.{5228}{5353}{Y:i}Krowy sš moim życiem.|Żywiš mojš rodzinę.{5355}{5448}{Y:i}Jeli nie znajdę im wody - umrš.{5456}{5565}Wielka odpowiedzialnoć spoczywa|na jego nastoletnich barkach.{5606}{5704}Sam stawia czoła|rozwcieczonej pustyni,{5707}{5781}ale czeka go jeszcze większe wyzwanie.{5848}{5985}ciga się z największymi lšdowymi|istotami - słoniami afrykańskimi.{6013}{6161}To pustynne stado również rozpaczliwie|pragnie wody, ponieważ Mali dręczy susza.{6228}{6306}Jest 40 stopni Celsjusza.{6309}{6389}Większoć zagłębień z wodš już wyschła.{6392}{6494}Tylko jednym miejscu w promieniu 80 km|wcišż znajduje się woda -{6525}{6595}w jeziorze Banzena.{6627}{6727}Tu włanie zmierzajš|i słonie, i Mamadou.{6861}{6971}{Y:i}Muszę dotrzeć do jeziora|przed słoniami.{6996}{7126}{Y:i}Jeli one będš pierwsze,|nic prócz błota nie zostanie dla mych krów.{7127}{7238}Jeli Mamadou utrzyma szybkie tempo,|do rana dojdzie do jeziora.{7264}{7399}Ale najwięksi pustynni nomadowie|sš tylko 50 km za nim.{7457}{7526}Stado wiodš słonice - matriarchinie,{7528}{7619}wiedzione niesamowitš pamięciowš|mapš wszystkich ródeł wody,{7622}{7737}które w promieniu tysięcy kilometrów|kwadratowych można znaleć.{7757}{7831}Drzewa akacjowe dostarczajš im|energii jedynie dla utrzymania marszu,{7834}{7934}ale ani we dnie, ani w nocy|nie mogš odpoczšć.{8011}{8129}Jednak, gdy zapada zmrok, Mamadou|nie ma wyboru - musi się zatrzymać.{8132}{8233}Spotkanie w ciemnoci ze słoniami|mogłoby być miertelne.{8394}{8515}Cenne mleko, które krowy dostarczajš|Mamadou, stanowi szybkie niadanie.{8518}{8586}Utrzyma go ono krok od odwodnienia.{8652}{8718}Ale musi ić dalej.{8755}{8865}Stado słoni szło przez noc|i nadrobiło dystans.{9196}{9276}Wreszcie Mamadou widzi swój cel...{9338}{9397}...i wpada od razu w tarapaty.{9400}{9503}Stado słoni nie tylko|wyprzedziło go w drodze do jeziora,{9506}{9570}ale też blokuje teraz dostęp do wody.{9816}{9920}Mamadou wie, że słonie mogš zaatakować,{9923}{10025}więc z ostrożnoci|zbytnio się nie zbliża.{10097}{10222}Trwa niepewny rozejm, a chłopak|kombinuje, jak się przedostać do wody.{10404}{10493}Nagle słoń rusza do ataku|na jego krowy.{10588}{10721}Mamadou broni się, ale ubrojony tylko w gałš,|jest jak Dawid przeciwo Goliatowi.{11156}{11271}Dzięki swej odwadze Mamadou|przegnał ponad 50 słoni.{11420}{11510}Na szczęcie takie starcia|sš bardzo rzadkie.{11538}{11686}{Y:i}Słonie wpadajš w szał z pragnienia,|tak samo, jak my.{11761}{11889}W końcu Mamadou prowadzi|swe bydło do życiodajnej wody.{12150}{12268}Słonie przemieszczajš się,|znajdujšc własnš częć jeziora.{12313}{12416}Wreszcie i one mogš się napić...{12467}{12504}...a nawet pobawić.{12743}{12892}Minš dwa miesišce, zanim deszcz|ponownie napełni zbiorniki wodne,{12895}{12970}więc walka Mamadou jeszcze trwa.{13026}{13169}W jednej częci pustyni malejšce zapasy wody|stwarzajš niespodziewanš okazję.{13320}{13429}Setki kilometrów stšd,|wzdłuż uskoku Bandiagara{13432}{13580}niesłabnšcy 40-stopniowy upał|wyssał życie z rzek Kraju Dogonów,{13585}{13692}pozostawiajšc tylko odseparowane bajorka|wypełnione po brzegi rybami.{13723}{13822}Dogonowie obchodzš wtedy|pustynny festyn rybacki.{14011}{14112}Tysišce zawodników|przybywa nad Jezioro Antogo,{14114}{14226}a nimi Dialo,|który przyjeżdża tu od 30 lat.{14229}{14304}Złapanie ryby jest dlań kwestiš honoru.{14307}{14439}{Y:i}Każdy tu chce złapać rybę,|więc konkurencja jest wielka.{14442}{14559}{Y:i}Spróbuję złapać jednš czy dwie,|ale nic nie jest pewne.{14560}{14650}{Y:i}Będę bardzo szczęliwy, gdy mi się uda.{14665}{14772}W inne dni łowienie w tych|więtych wodach jest surowo zakazane.{14829}{14978}Starszyzna zabezpiecza w ten sposób|zapas pożywienia na czas suszy.{15013}{15161}Dzi jednak ludzie mogš złapać sobie|symbolicznš ostatniš wieczerzę.{15238}{15306}Na brzegu szybko robi się tłok.{15414}{15500}Napięcie jest wyczuwalne.{15565}{15645}Dialo znalazł sobie dobre miejsce.{15678}{15823}Musi jednak czekać, gdyż Antogo|ma własne, niepisane reguły.{15992}{16133}Mistrz ceremonii odpiewuje modlitwę,|by odegnać złe duchy.{16136}{16260}Zakłada na głowę więcierz, wierzšc,|że tak ochroni wypowiadane słowa.{16263}{16358}To coroczna szansa Dialo.{16951}{17042}Ogólna bijatyka staje się szybko|rybackš goršczkš.{17381}{17466}Ludzie wpychajš kosze do wody,|by złapać rybę.{17514}{17624}Dialo jednš złapał,|ale tu nie ma miejsca na uprzejmoci.{17676}{17737}{Y:i}Ej, to moje miejsce!{18537}{18685}Po jedynych 15 minutach nic nie zostaje|i chaos się uspokaja.{18688}{18770}Dialo odniósł sukces i jest wyczerpany.{18978}{19101}Gdy wróci, jego złapana z dumš ryba|stanie się ostatnim posiłkiem rodziny{19104}{19187}tak, by mogli przetrwać|ostatnie dni pory suchej.{19316}{19450}{Y:i}Gdy złapiesz rybę, czujesz,|jakby otworzyły się bramy szczęcia{19453}{19536}{Y:i}przed tobš i twojš rodzinš.{19717}{19781}Dalej na wschód od Bandiagary{19784}{19885}samo znalezienie wody wymaga|wielkiej orientacji.{19950}{20099}Kobiety z ludu Tubu muszš podróżować|przez rozległe piaski Sahary,{20109}{20225}by znaleć maleńkš,|jednometrowš studnię.{20228}{20331}To ona stoi na granicy|pomiędzy życiem a mierciš.{20739}{20864}Nazywajš to miejsce Tenere -|"ziemia nicoci".{20867}{20985}Jest rozpalone, bez wyrazu|i nie można mu zaufać.{21049}{21183}Foni to kobieta Tubu, umiejšca|znaleć wodę bez map i kompasów.{21186}{21272}{Y:i}Tę drogę odbywam od dzieciństwa.{21274}{21353}{Y:i}To najtrudniejsza trasa pod słońcem.{21359}{21471}Wzięła ze sobš córkę, Shede,|zaledwie dziesięcioletniš.{21474}{21569}Szukajš studni, do której jest|jeszcze jakie 3 dni drogi.{21570}{21670}To najtrudniejsza z podróży,|jakie kiedykolwiek wspólnie odbyły.{21673}{21771}{Y:i}Dwoje ludzi zmarło, minšwszy studnię.{21797}{21873}{Y:i}Prosimy boga, by nas chronił.{21894}{22009}Podjęły tę ryzykownš podróż|dla zdobycia pożywienia.{22012}{22121}Muszš pokonać 240 kilometrów|tylko, by dostać się na targ,{22124}{22229}gdzie wymieniš wielbłšdy|za prowiant na pół roku.{22270}{22341}W karawanie sš tylko kobiety i dzieci,{22344}{22457}ponieważ u Tubu, włanie kobiety|sš najlepszymi przewodniczkami.{22588}{22689}Dla niewyćwiczonego oka,|wydma to tylko wydma.{22692}{22835}Lecz Foni wie, która jest godna zaufania|w tym miejscu, w którym nic nie stoi pewnie.{22904}{23002}Mniejsze, zmiennokształtne wydmy|przemieszczajš się z wiatrem,{23005}{23060}więc nie można im wierzyć.{23088}{23221}Ale te większe, czasem ponad|60-metrowe, sš stabilniejsze,{23224}{23292}tworzšc sobš pewien większy obraz.{23352}{23454}Przez tysišce lat cišgłe|pustynne wiatry uformowały wydmy{23455}{23597}w długie, równoległe grzbiety,|jedyne punkty orientacyjne dla wędrowców.{23674}{23789}Tubu patrzšc na słońce i linie grzbietów|decydujš, jaki obrać kierunek.{23792}{23908}Potem liczš grzbiety,|by wiedzieć, jak daleko zaszli.{24105}{24203}Idš już 10 godzin w piekielnym słońcu.{24206}{24267}Muszš odpoczšć.{24424}{24560}Robiš namiot z jednej sztuki materiału|i rozdzielajš wodę.{24645}{24773}Racja dla wielbłšdów jest zmieszana z owsem,|za to kobiety pijš słodkš herbatę.{24921}{24980}{Y:i}Foni, ile dzi przeszlimy?{24983}{25076}{Y:i}Minęlimy 33 wydmy.{25096}{25209}{Y:i}Tak; liczyłam na palcach.{25606}{25717}Wstajš wczenie,|zanim słońce rozpali powietrze.{25765}{25912}Majš tylko tyle wody, by dojć do studni,|więc tempo ich marszu jest bardzo ważne.{26015}{26117}To szczególne rozumienie|pustyni jest na wymarciu.{26120}{26231}Dzi już tylko kilkaset kobiet Tubu|posiada tę wiedzę.{26290}{26437}Foni wierzy, że uczšc Shede,|zachowa jš dla przyszłych pokoleń.{26445}{26579}{Y:i}Słuchaj, Shede. By dojć do studni,|musisz minšć 8 grzbietów.{26580}{26705}{Y:i}Przy dziewištym zobaczysz krzak.{26706}{26807}{Y:i}Studnia znajduje się|za dziesištym grzbietem.{26928}{26978}Gdy zapada zmrok,{26981}{27099}Foni uczy też Shede, jak orientować się|według nocnego nieba.{27199}{27267}{Y:i}Patrz, tam jest Gwiazda Polarna.{27269}{27386}{Y:i}Póki mamy jš za plecami,|na pewno znajdziemy stu... [ Pobierz całość w formacie PDF ]