Hornowska

Hornowska, psychologia, uzależnienia

s [ Pobierz całość w formacie PDF ]
//-->Elżbieta HornowskaMożliwość wykorzystaniaKwestionariusza Temperamentui Charakteru R. C. Cloningeraw obszarze uzależnień od narkotykówRaportPoznań 2003Elżbieta HornowskaKwestionariusz TCI a zażywanie narkotykówSpis treściWstęp..............................................................................................................................1. Psychobiologiczna koncepcja osobowości R. C. Cloningera......................................2. Kwestionariusz TCI (Temperamentand Character Inventory).................…............3. Opis poszczególnych skal i ich interpretacja..............................................................4. Procedura badania kwestionariuszem TCI..................................................................5. Charakterystyka rozkładu wyników kwestionariusza TCI..........................................6. Temperament a uzależnienia.......................................................................................7. Temperamentalny czynnik ryzyka uzależnienia od narkotyków................................Zakończenie.....................................................................................................................Bibliografia.....................................................................................................................Aneks 1. Kwestionariusz Temperamentu i Charakteru ..................................................Aneks 2. Wybrane teksty dotyczące wykorzystania kwestionariusza TCI w grupieosób uzależnionych od narkotyków................................................................34111535363738484955672Elżbieta HornowskaKwestionariusz TCI a zażywanie narkotykówWstępPsychobiologiczna koncepcja osobowości, sformułowana przez Cloningera w latachosiemdziesiątych ubiegłego wieku cieszy się dziś dużym zainteresowaniem. Jej podstawowezałożenie o istnieniu genetycznie uwarunkowanej tendencji do podejmowania zachowańeksploracyjnych, prowadzących do unikania kary i dostarczających nagród zyskało – wświetleprowadzonych badań genetycznych – potwierdzenie w postaci danych empirycznych.Chociaż dane te nie są jednoznaczne, to niewątpliwe dostarczają interesujących informacji natemat genetycznych podstaw cech temperamentu.Kwestionariusz Temperamentu i Charakteru (Temperamentand Character Inventory-TCI) jest próbą operacjonalizacji tej koncepcji. Jest to szeroko stosowana metoda zarówno wprzypadkuosóbzdrowychjakipacjentówpsychiatrycznych.Wynikibadańzwykorzystaniem TCI potwierdzają jego predykcyjne możliwości w takich obszarach jakuzależnienia, zaburzenia afektywne, zaburzenia odżywiania czy zaburzenia lękowe.W raporcie tym przedstawiono możliwość wykorzystania zarówno koncepcjiteoretycznej jaki samego narzędzia w obszarze diagnozy uzależnienia od narkotyków.Przedstawiono także dane literaturoweświadcząceo trafności takiego wykorzystania.3Elżbieta HornowskaKwestionariusz TCI a zażywanie narkotyków1. Psychobiologiczna koncepcja osobowości R. C. CloningeraW opinii wielu badaczy zajmujących się problematyką osobowości, niezależnie odszczegółowych poglądów prezentowanych na temat tego zjawiska, na osobowość składa siękilka wymiarów lub cech, co do których przyjmuje się,żemają one w populacji rozkładnormalny. Osobowość definiowana jest najczęściej jako system stałych cech psychicznych imechanizmów wewnętrznych regulujących zachowanie się człowieka Jest to systemwzględnie stały, czyli indywidualna konfiguracja cech pozostaje zasadniczo niezmienna (np.Pervin, 2002, s. 69). Stanowi wieloczynnikową strukturę dynamiczną umożliwiającązachowanie równowagi psychicznej między człowiekiem, aśrodowiskiem.Do lat 70 ubiegłego wieku kluczową rolę, w rozwoju osobowości oraz występowaniuróżnic indywidualnych, przypisywanośrodowisku–środowiskurodzinnemu, rodzajowiedukacji, wychowaniu. Słuszność tego twierdzenia podważyły badania genetyczno-behawioralne, które wykazały,żewiększość cech osobowości wykazuje umiarkowanąodziedziczalność. Badania populacyjne wykazują niezbicie, iż za blisko 40 – 50% wariancjiwymiarów osobowości odpowiadają czynniki genetyczne, podczas gdy pozostała częśćwariancji zdeterminowana jest czynnikamiśrodowiskowymi,pozagenetycznymi, przypominięciu korelacji oraz interakcji genotypu iśrodowiska(Plomin i inni, 2001). W ostatnichlatach obserwuje się renesans badań genetycznych nad osobowością, spowodowanyintensyfikacją badań nad genomem ludzkim oraz wysoką aplikacyjną wartością badań,związaną z ukazywaniem związków pomiędzy osobowością a psychopatologią, poszerzaniemwiedzy o specyficznych genach wykazujących związki z osobowością oraz realną4Elżbieta HornowskaKwestionariusz TCI a zażywanie narkotykówperspektywą polepszania jakościżycialudzi, będącą efektem wykorzystania uzyskanychwyników badań.Wyjątkowo szybko rozwijająca się w ostatnich latach biologia molekularna przyniosławiele atrakcyjnych wyników. Jednym z odkryć budzących ogromne zainteresowanie są danena temat genetycznego podłoża różnic indywidualnych, a szczególnie dane dotyczącepsychobiologicznych podstaw osobowości. Dotychczasowe wyniki badań są bardzoobiecujące – na ich podstawie można np. wyjaśnić obserwowane korelaty biochemiczne ifizjologiczne temperamentu i powiązać je z genetycznym zróżnicowaniem między ludźmi. Cowięcej, otrzymane rezultaty pozwalają przyjąć,żeto właśnie czynnik genetyczny jest jednymz ważniejszych wyznaczników różnic indywidualnych w zakresie cech temperamentalnych(por. Plomin i in., 2001; Eysenck, 1990; Samochowiec i in., 2000).Jak prognozują Plomin i Caspi (2002, s. 229), metody diagnostyczne oparte nagenetyce molekularnej już niedługo staną się standardowym sposobem badania osobowości. Ichociaż pierwsze badania, w których wykazano istnienie związków pomiędzy allelami awymiarami osobowości, pojawiły się niedawno (zostały one zapoczątkowane w roku 1996badaniami nad powiązaniem pomiędzy markerem DNA dla genu receptora dopaminy (D4) acechą osobowości określaną jako poszukiwanie nowości – por. Plomin i in., 2001, s. 278;Ebstein i in., 1996), to gwałtowny rozwój metod biologii molekularnej sprawił,żebadanianad identyfikowaniem genów związanych z występowaniem określonych cech osobowościrozwijają się bardzo dynamicznie. Dzisiaj hipoteza o genetycznym uwarunkowaniu cechosobowości nie budzi wątpliwości – stawiane pytania dotyczą stopnia, w jakim określonegeny odpowiadają za zachowanie.Jednym z badaczy, który wniósł duży wkład do naszej wiedzy na temat podłożaobserwowanych różnic indywidualnych w zakresie cech temperamentu, jest C. RobertCloninger, psychiatra z Akademii Medycznej Uniwersytetu Waszyngtona w St. Louis. Jego5 [ Pobierz całość w formacie PDF ]